«Ο πύργος της Βαβέλ» του Μάικλ Όουξοτ – Ερμηνεία ενός φιλοσοφικού διηγήματος

Το βιβλίο παρουσιάζει σε μετάφραση και στην συνέχεια ερμηνεύει αναλυτικά το ‘φιλοσοφικό διήγημα’ του πολιτικού φιλόσοφου Μάικλ Όουξοτ (1901-1990) για την βιβλική ιστορία της Βαβέλ. Η αφήγηση του Όουξοτ συμπυκνώνει κεντρικά προβλήματα της ανθρώπινης κατάστασης: την συνείδηση της θνητότητας, την ιδέα του Θεού, την ικανοποίηση της επιθυμίας, την συμφιλίωση με την ατέλεια του κόσμου, τα όρια των ανθρώπινων δυνατοτήτων, την κοινωνική συνύπαρξη, την φύση της πολιτικής κοινωνίας. Η αλληγορία δείχνει γιατί τέτοια ερωτήματα στους Νεότερους Χρόνους χάνουν το μεταφυσικό τους περιεχόμενο, αλλά δεν εξαφανίζονται.
Η μοντέρνα κοινωνία περιέχει τις δικές της αυτοκαταστροφικές εκδοχές της Βαβέλ: την άκριτη εμπιστοσύνη σε αφηρημένες ‘λογικές’ λύσεις, τις δυστοπίες των ιδεολογιών, την υλιστική αντίληψη για το ανθρώπινο ευ ζην, την αυτοπαγίδευση στον καταναλωτισμό και την πεζότητα του ‘πρακτικού’ βίου.

***

“Η πίστη ότι ένα εγχείρημα είναι μεν μακρόχρονο και δύσκολο αλλά επίσης ευγενές και ηθικό, μπορεί να το συντηρεί για καιρό. Μπορεί να κάνει υποφερτή ακόμη και την κατάρρευση του εγχειρήματος. Αρκεί και μόνον η ψευδαίσθηση ότι πρόκειται για κάτι υψηλόφρον. Εκείνοι όμως που έχουν επενδύσει όλη την ενεργητικότητα και όλες τις ελπίδες τους σε ένα εγχείρημα το οποίο έχει λερωθεί έστω και λίγο από ανηθικότητα, είναι πια δεμένοι μαζί του – είναι υποχρεωμένοι να πετύχουν. Συν καιρώ αρχίζουν να νιώθουν μια αδιόρατη αυτοπεριφρόνηση, η οποία με την σειρά της υπονομεύει την εμπιστοσύνη τους στους άλλους ανθρώπους και, στην συνέχεια, στον ίδιο τους τον εαυτό.”

Απόσπασμα από τον Πύργο της Βαβέλ του Μάικλ Όουξοτ